Tiếp theo seri qui trình tạo ra trang sức. Bài viết cắm sáp, đúc sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn việc tạo ra sản phẩm nữ trang thông qua việc tạo sáp và đúc sản phẩm ra kim loại sẽ như thế nào. Hứa hẹn nhiều điều thú vị nha.
Bài phổ biến xem nhiều:
- Dùng Mail Merge trong Outlook 2016 gửi mail hàng loạt
- Cách copy ảnh từ photo sang usb trên macbook
- Hướng dẫn tối ưu SEO onpage cho bài viết wordpress 2020
- Top 15 cây cảnh đẹp tuyệt vời trên thế giới
- Sửa lỗi Full Disk 100% trên Windows 10
Để rõ hơn các gia đoạn khác nhau của quá trình tạo ra sản phẩm trang sức như thế nào bạn có thể tìm đọc seri qui trình tạo trang sức để biết thêm nha.
GIAI ĐOẠN CẮM CÂY THÔNG, BƠM SÁP
+ Bơm sáp:
Thiết bị được sử dụng chính là máy bơm (phun) sáp Vacuum Wac Injector. Ngoài ra, người ta còn sử dụng bột phấn để đập vào các ổ hột của mô hay dùng keo xịt silicon để xịt vào cái mô đã sử dụng lâu ngày và bị bịt lại.
Đầu tiên, phấn được đập vào giữa hai lớp của mô. Đóng mô lại cho khớp, xong đặt mô và hai miếng mica để định vị, sát một mép. (Tùy theo khuôn/ mô dày hay mỏng mà người ta đặt một hay hai tấm mica).
Sau đó, đẩy toàn bộ mô và mica vào đế định vị của máy bơm sáp. Chú ý đặt sao cho lỗ của ống rót của tấm mô (đã được vạch thành rãnh bên trong để dẫn sáp lỏng – như đã nói ở trên) khớp với ống bơm sáp của máy.
Điều chỉnh lượng sáp lỏng sẽ bơm vào khuôn, và chạy máy. Sau khoảng 5 giây là bơm xong, mô được lấy ra và để nguội cho sáp có thời gian đông khô lại. Theo kinh nghiệm của những người thợ, khoảng thời gian này ước chừng một tiếng.
Khi bơm sáp, phải đảm bảo cho lượng sáp lỏng được bơm đầy và bơm đủ vào trong mô, nghĩa là không dư đến trào ra cũng không bị thiếu hụt, đồng thời tất cả các mẫu cũng đều phải được bơm đều như nhau. Nếu không làm tốt điều này thì sẽ xuất hiện những mẫu bơm bị lỗi.
Sáp sau khi đã khô cứng và được lấy ra khỏi mô (các thợ thường gọi chúng là những con sáp) phải qua tiếp một giai đoạn nữa là kiểm tra, chỉnh sửa lại bề mặt và các chi tiết của mẫu bằng phương pháp hàn sáp hay gọt giũa.
Những con sáp này có màu hồng, tuy không dễ tạo hình như sáp cứng kia nhưng cũng không phải là không chỉnh sửa được. Theo kinh nghiệm của thợ thì, việc có những mẫu bị bơm hư là không thể tránh được.
Thường thì chỉ có những mẫu nào đơn giản mới ít bị hư, còn hơi phúc tạp và nhiều chi tiết thì sẽ có nguy cơ cao hơn.
+ Cắm cây thông
Trước tiên tôi xin giải thích một số thuật ngữ được dùng trong công đoạn này:
~ “Cắm cây thông” là cái tên hình tượng cho công đoạn nối những con sáp ở trên vào một ống rót trước khi đem đúc. Lí do gọi chúng là “cắm cây thông”, đơn giản vì khi hoàn thành công đoạn này, những con sáp được cắm đều nhau trên ống rót và chĩa ra ngoài, nhìn tổng thể trông rất giống cây thông.
~ Láp: Thực chất láp là những ống hình trụ có đục lỗ tròn đều đặn, làm bằng kim loại có thể chịu được nhiệt độ rất cao của lò nung, lò đúc, thường là bằng sắt. Bên dưới láp vành tròn xòe ra thành đế, đế lớn và dày hơn phần trên.
Láp được công ty đặt mua về số lượng lớn để phục vụ sản xuất. Láp có rất nhiều kích thước, từ to đến nhỏ, tùy theo từng trường hợp mà sử dụng cái nào.
Các mẫu sáp được nối đến một ống rót chính. Bản thân ống rót này cũng được tạo thành bằng cách tương tự như những con sáp – nghĩa là bơm sáp lỏng và mô hình ống trụ. Ống rót được cố định trên một đế cao su trước.
Các con sáp riêng rẽ không tiếp xúc trực tiếp với nhau mà chỉ được nối thông nhau qua các nhánh rót – là những nhánh phụ chĩa ra từ ống rót chính. Khi cắm, người ta bắt đầu cắm các mẫu sáp nhỏ ở phía trên trước, sau đó cắm các mẫu lớn ở phía dưới. Hướng cắm là hướng nghiêng lên trên.
Một cây thông cắm hoàn tất và láp phù hợp sẽ được úp vào.
Ở khâu này, người thợ phụ trách sẽ đem cân cây thông (lúc này chưa có gắn đế), từ đó mới tính toán trọng lượng kim loại để đúc. Tùy theo kim loại cần đúc là kim loại gì, họ sẽ nhân trọng lượng cây thông với một con số.
Ví dụ, nếu là bạc thì nhân với 11, nếu là vàng 18 kara thì nhân với 16 (hoặc theo một số thợ là 15)… Khi đã biết được trọng lượng kim loại cần đúc rồi, con số ấy sẽ được ghi lại và báo cho khách hàng – cả trọng lượng lẫn giá cả.
Đế cắm cây thông và ống rót bằng sáp.
Thiết bị lưu hóa để ép ra mô cao su hay silicon.
Máy bơm sáp vào mô.
Mô đang được đặt trên máy bơm sáp, ống bơm đang đưa vào lỗ của mô để bơm sáp vào. Nếu nhìn kĩ ta sẽ thấy bên dưới mô là 1 – 2 tấm mica trong được lót nhằm tăng độ cao của mô lên ngang tầm ống bơm.
Thợ đang cắm những chiếc nhẫn sáp lên cây thông
Cây thông được cắm hoàn tất
Một mẫu sáp bị bơm hư
Ở bước tiếp theo, “cây thông” được cắm vào một đế cao su tròn có đường kính lớn hơn đường kính lớn nhất bao quanh cây thông.
Người ta sẽ chọn láp có đường kính và chiều cao phù hợp với đế cao su và cây thông đó, úp vào, gắn chặt vào đế cao su đó, dán kín băng keo xung quanh – phải thật kín, quấn chặt thun ở phần đáy.
Khi đã làm được một số lượng đủ lớn, các láp có chứa cây thông như thế sẽ được mang tới phòng đúc.
Tùy theo yêu cầu của khách cần bao nhiêu hàng – một hai cái hay rất nhiều cái, kích thước thế nào … mà người thợ sẽ tính toán đúc láp to hay láp nhỏ, vì láp có rất nhiều kích thước và độ dao động kích thước giữa chúng khá đáng kể.
Điều này ảnh hưởng đến năng suất làm việc, tức một ngày có thể làm được bao nhiêu láp. Yêu cầu của khách khác nhau nên số lượng láp của các ngày cũng không thể giống nhau.
* Đối với những mẫu trang sức được thiết kế là có gắn hột lên, thì trước giai đoạn cắm cây thông này, những con sáp của mẫu trang sức ấy cũng được gắn hột lên trước – ở vị trí y như khi nó đã trở thành sản phẩm thật.
Sau khi gắn lên xong rồi, chúng sẽ được cắm lên cây thông, quy trình y như những sản phẩm không gắn đá khác. Như vậy khi đúc ra trang sức bằng kim loại quý (ở công đoạn sau), những hột ấy sẽ đính sẵn trên sản phẩm luôn.
Đây là phương pháp mới. Trước đây, người ta phải làm kiểu truyền thống là đúc hẳn ra thành kim loại thật rồi mới gắn hột lên sau.
Một cây thông đã cắm xong gồm những con sáp đã gắn sẵn hột đá lên trước.
Phương pháp cắm cây thông có thể sử dụng cho nhiều loại trang sức: có thể cắm cả nhẫn, vòng, bông tai, mặt dây chuyền.
GIAI ĐOẠN ĐÚC TRANG SỨC
Nung chảy sáp và nung khuôn thạch cao
Dựa vào trọng lượng kim loại đã tính ở giai đoạn trước, người thợ ở xưởng đúc sẽ ước lượng thạch cao cần thiết để đổ khuôn. Thạch cao được pha theo tỉ lệ 1gram thạch cao với 40cc nước, sau đó được khuấy bằng máy khuấy cho thạch cao tan đều hết.
Tiếp theo, thợ sẽ bỏ chậu thạch cao vào máy hút chân không từ 1-2 phút. Phần thạch cao trên, sau khi lấy ra khỏi máy, sẽ được đổ vào các láp – lúc này cần kiểm tra lại để chắc chắn rằng thân láp đã được bọc kín, nếu không thạch cao sẽ chảy tràn ra ngoài.
Sau đó, các láp được xếp vào máy hút chân không để hút hết bọt khí đọng trong láp – nếu còn bọt khí và bọt khí ấy tiếp xúc với bề mặt mẫu sáp, thì sẽ bị lỗi khi đúc. Một thời gian kế tiếp, khi đã đảm bảo bọt khí được hút hết, ta sẽ chờ cho thạch cao đông đặc rồi khô hẳn. Thời gian chờ lâu hay mau là tùy theo kích thước láp, có thể từ 1 – 2 tiếng.
Khi thạch cao trong láp đã khô hẳn, nghĩa là chúng đã bọc cả cây thông thành một khối, lúc này, người thợ mới dần dần gỡ lớp băng keo bọc bên ngoài cây thông ra, cho vào lò nung tự động để sáp trong khuôn chảy ra hết. Nhiệt độ nung ở giai đoạn này khoảng 300 độ C.
Sau khi đã nung cho sáp chảy ra hết, ta tiếp tục cho vào lò nung thạch cao tự động với mục đích nung cho khuôn thạch cao chín. Nhiệt độ của lò nung lúc này khoảng từ 650 đến 750 độ C. Nhiệt độ phải được điều chỉnh cẩn thận trong vài giờ đầu để tránh sự rạn nứt xảy ra cho khuôn.
Giai đoạn chờ cho khuôn thạch cao trong láp khô hẳn
Lò nung thạch cao, và những láp chứa thạch cao trong lò đang chín dần.
Đúc kim loại
Để đúc kim loại nóng chảy, nhiệt độ ống thép phải hạ đến một nhiệt độ xác định và duy trì ở nhiệt độ đó sau khi lấy ra khỏi lò.
Nhiệt độ này khác nhau là xác định tùy theo kim loại được đúc. Đối với vàng, nhiệt độ ở ống thép cần duy trì là 600 độ C trong một giờ trước khi lấy khỏi lò, và tiếp tục duy trì ở khoảng 450 – 600 độ C sau khi lấy ra khỏi lò. Yêu cầu nhiệt độ của bạc trong cả hai trường hợp thì thấp hơn vàng khoảng 100 độ C.
Khè lửa vào chén nấu chảy kim loại
Rót kim loại vào khuôn
Sau khi quá trình cấp nhiệt cho láp hoàn tất, người ta đặt láp vào thiết bị đúc. Láp được đem từ phòng ép mô xuống, có thể nhiều có thể ít. Người ta có thể chờ số lượng láp lên đến vài chục rồi đúc một lần, hoặc cũng có thể đúc chỉ vài láp một lần thôi.
Điều cơ bản là phải hoàn tất các tính toán thành phần trước khi bắt đầu quy trình hợp kim hóa. Bạc, đồng và chất trợ dung là ba thành phần chính cần phải có khi chuẩn bị hợp kim hóa. Thợ kim hoàn thường gọi nôm na việc hợp kim là chế “hội” vàng tây (hợp kim – alloy).
* Một số thông tin liên quan đến các hợp kim vàng, bạc:
– Vàng tây 18 kara thường hợp kim hóa với một nửa đồng và một nửa bạc. Theo các tỉ lệ thành phần, vàng tây có thể có màu sắc và độ cứng khác nhau. Trong trường hợp hàm lượng đồng tăng, vàng tây sẽ ngả sang màu đỏ và cứng hơn. Nếu hàm lượng bạc tăng, vàng tây sẽ chuyển sang màu vàng sáng. Bên cạnh đó còn có các hợp kim khác làm cho vàng tây lại có những màu sắc và đặc tính khác hơn nữa.
Theo quy định quốc tế thì hàm lượng vàng 99.99% (gần 100%) gọi là vàng 24k (chúng có màu vàng ánh kim đậm nhất, nhưng khá mềm nên nữ trang làm bằng vàng 24K là vàng tinh khiết nhưng không được đa dạng vì khó gắn đá quý và đánh bóng).
Vậy thì hàm lượng vàng của các loại vàng khác sẽ giảm theo số “k” tương ứng. Cách tính: lấy số “k” chia cho 24 sẽ bằng hàm lượng vàng, và đó củng chính là “tuổi” vàng.
| Loại vàng | Hàm lượng |
| 21 K | 87,5% |
| 18 K | 75% |
| 14 K | 58,5% |
| 10 K | 41,6% |
| 9 K | 37,5% |
Tùy theo quốc gia, vùng lãnh thổ hay địa phương và tập quán của nơi đó mà người ta dùng các loại vàng tây khác nhau.
Ví dụ, người Mỹ thường xài vàng 14k trong khi đó người Canada lại thích vàng 21k. Còn người Pháp thì dùng 18k. Người Ý thì chỉ xài vàng 9k và 10k. Việt nam ưa chuộng 24k và 18k. Đặc biệt vàng 18k ở Việt nam có 3 loại: loại 75%, loại 70% và loại 68%.
- – Vàng trắng là hợp kim hóa với palladi, bạc, và niken. Chúng rất mềm và rất dễ rèn, nhưng không thích hợp để làm dây chuyền hay cẩn đá quý.
- – Bạc là kim loại có độ dẻo cao và rất mềm ở trạng thái tinh khiết, hơi khó tạo mẫu. Tuy nhiên, bạc sẽ trở nên cứng hơn khi được hợp kim hóa với đồng, nhưng đồng thời cũng dễ bị ăn mòn hơn.
Sau khi đã chuẩn bị và tính toán xong thành phần để hợp kim hóa, người thợ cho kim loại vào chén nấu, thêm một chút hàn the vào rồi dùng mỏ đốt khè lửa vào chén để nấu chảy kim loại. Những chén này có rất nhiều trong xưởng đúc.
Được biết, loại chén tốt thường làm bằng thạch cao, còn nếu không thì làm bằng đất nung cũng được. Cả hai loại đều có thể chịu được nhiệt độ rất cao, và trở nên đỏ sẫm khi dùng để nấu chảy kim loại. Bước tiếp theo, hợp kim nóng chảy được rót vào khuôn.
Để khuôn ổn định trong vài phút rồi đem nhúng láp vào trong nước lạnh đột ngột, nó sẽ khiến khuôn thạch cao bị nứt, vỡ ra. Khi đó, ta sẽ thu được thành phẩm của quá trình đúc là một hay nhiều mẫu trang sức thô (bằng chính kim loại dùng để đúc) chưa được gọt giũa còn dính trên cây thông.
Người ta phải tiếp tục một bước nữa là khử lớp oxy hóa và các tạp chất bằng cách rửa trong dung dịch axit. Các tạp chất cũng như lớp oxy hóa này làm giảm độ bóng bề mặt và gây khó khăn trong các công đoạn sau.
Dung dịch 20% acid sulfuric thường dùng để rửa vàng bạc. Để tăng tốc độ rửa, nó có thể được nung nóng đến một nhiệt độ thích hợp.
Khuôn sau khi đã rót kim loại vào.
Một cái chén đang dùng để nấu kim loại.
- Các quy định an toàn khi rửa kim loại:
Khi pha dung dịch, phải rót acid vào nước nguội, không được phép làm ngược lại.
Hơi acid có độc tính cao nên việc pha chế cần ở nơi thông thoáng. Ngoài ra, axit có thể gây hại cho con người nên phải mang kính bảo vệ, găng cao su và những món bảo hộ khác.
Những thỏi bạc đang được đưa vào dung dịch axit để rửa sạch
Khi được hỏi làm sao kiểm tra được độ bền của những trang sức – nữ trang này sau khi chế tác xong, câu trả lời là, lúc chế “hội” vàng, người ta đã tính trước tuổi vàng, biết được sẽ chế nó ra bao nhiêu tuổi, bền trong bao lâu …
Bài viết “Qui trình tạo ra trang sức – cắm sáp, đúc” hết rồi. Hẹn mọi người ở bài viết tiếp theo sửa nguội, hoàn thành sản phẩm nữ trang trên blog vuimoingay.
LỜI KẾT
[Sống vui mỗi ngày] là tổng hợp những kiến thức vui, thú vị và bổ ích trong cuộc sống đúng như phương châm của blog - "Kiến thức là để sẻ chia". Nếu bạn có thắc mắc hoặc ý kiến đóng ghóp cho bài viết đừng ngại đặt câu hỏi cho Vũ i Tờ ‘s Blog bằng cách để lại comment bên dưới nha. Cám ơn các bạn rất nhiều !!!
Bài cùng chuyên mục:
Bạn sẽ là người bình luận đầu tiên